اضطراب مزمن چیست و چگونه درمان می شود؟

تصور کنید ذهن شما مانند یک زنگ خطر دائماً در حال زنگ زدن باشد (حتی زمانی که هیچ خطری وجود ندارد). اضطراب مزمن دقیقاً این حالت را ایجاد می‌کند؛ ترس و نگرانی مداوم که باعث از بین رفتن تعادل زندگی می‌شود. برخلاف اضطراب طبیعی که در موقعیت‌های خاص و کوتاه مدت تجربه می‌شود، اضطراب مزمن به صورت طولانی مدت رخ می‌دهد و اثرات منفی زیادی بر سلامت جسم و روان می‌گذارد. آیا راهی برای رهایی از آن وجود دارد؟ بله؛ خوشبختانه روش‌های مؤثری برای مدیریت و درمان اضطراب وجود دارند که شامل روان‌درمانی، تغییر سبک زندگی و در برخی موارد دارو درمانی هستند. ما در این مقاله به مفهوم اضطراب، علل، علائم و روش‌های درمان آن پرداخته‌ایم؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.

اضطراب مزمن چیست؟

اضطراب مزمن به حالتی از اضطراب گفته می‌شود که به صورت مداوم و طولانی مدت رخ می‌دهد. حتی در شرایطی که هیچ تهدیدی وجود ندارد، فرد همچنان دچار ترس و نگرانی است. اضطراب یک پاسخ طبیعی است که بدن ما به یک عامل استرس‌زا نشان می‌دهد و پس از رفع استرس کاهش می‌یابد. در حالی که اضطراب‌های مزمن بدون دلیل بروز می‌کنند و به صورت مداوم ادامه دارند. این نوع اضطراب مشکلاتی مانند اختلال خواب، نگرانی بیش از حد، خستگی مفرط، مشکلات جسمی، عدم تمرکز و... را با خود به همراه می‌آورد. اگر این بیماری درمان نشود، زندگی فرد را از تعادل طبیعی خارج کرده و او را در یک چرخه معیوب گرفتار می‌کند.

انواع اضطراب مزمن

اضطراب از نوع مزمن دارای انواع مختلفی است که هر کدام از آن‌ها، علائم و ویژگی‌های خاص خود را دارند. برخی از رایج‌ترین این نوع اضطراب عبارتند از:

• اختلال اضطراب پس از سانحه: این اختلال پس از رویدادهایی مانند جنگ، تصادف شدید، سوء استفاده، بلایای طبیعی و... رخ می‌دهد.
• اختلال پانیک: حملات شدید و ناگهانی وحشت با علائمی مانند تپش قلب، تنگی نفس، سرگیجه، لرزش و از دست دادن کنترل
• فوبیاهای خاص: ترس شدید از یک حیوان، شیء یا موقعیت خاص (مثل ترس از ارتفاع، پرواز، تاریکی، فضای بسته و...)
• اختلال وسواس فکری: افکار وسواسی ناخواسته و مزاحم و انجام رفتارهای تکراری برای کاهش اضطراب
• اختلال اضطراب فراگیر: اختلال اضطراب فراگیر ایجاد نگرانی بیش از حد در مورد وضعیت سلامتی، مسائل مالی، روابط اجتماعی و... را به همراه دارد.
• اختلال اضطراب اجتماعی: ترس شدید و مداوم از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی

علل اضطراب مزمن

عوامل بسیار زیادی وجود دارند که زمینه را برای بروز اضطراب مزمن فراهم می‌کنند. برخی از این عوامل زیستی، روان‌شناختی و محیطی هستند. گاهی نیز ترکیب چندین عامل باعث بروز آن می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین علل این نوع اضطراب اشاره می‌کنیم:

• استرس مداوم
• فشار کاری شدید
• مشکلات مالی و اقتصادی
• مشکلات خانوادگی و عاطفی
• مصرف الکل، مواد مخدر و سیگار
• تغییرات ناگهانی زندگی مانند مهاجرت، طلاق و یا از دست دادن شغل
• سبک زندگی ناسالم شامل خواب ناکافی، تغذیه ناسالم و نداشتن فعالیت بدنی
• کار و زندگی در محیط‌های پراسترس مانند خانواده ناسالم و یا محیط کاری رقابتی
• عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز مانند اختلال در عملکرد سروتونین، نوراپی نفرین و...
• ویژگی‌های شخصیتی و الگوهای فکری مخرب مانند کمال‌گرایی، منفی نگری، نشخوار فکری
• آسیب‌های روانی گذشته مانند از دست دادن عزیزان، شکست‌های عشقی، تجربه سوء استفاده
• بیماری‌های جسمی مانند پرکاری تیروئید، بیماری‌های قلبی، سندرم روده تحریک‌پذیر، تغییرات هورمونی در دوران بارداری و یائسگی

علائم اضطراب مزمن

اختلال اضطرابی مزمن طیف وسیعی از علائم را در جسم، روان و رفتار فرد به وجود می‌آورد. اگر این علائم تشدید شوند، کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برخی از رایج‌ترین علائم این نوع اضطراب عبارتند از:

• مشکل در تمرکز
• احساس ترس و تهدید
• احساس ناامیدی و درماندگی
• زودرنجی و عدم صبوری در برابر مشکلات زندگی
• کاهش اعتماد به نفس و عدم توانایی در برقراری ارتباط با دیگران
• نگرانی مداوم و بیش از اندازه حتی در مورد مسائل ساده و روزمره زندگی
• اجتناب از قرار گرفتن در موقعیت‌های اضطراب آور و رویارویی با مشکلات
• وابستگی ناسالم مانند پرخوری، مصرف سیگار و الکل، مصرف بیش از حد کافئین
• علائم جسمی مانند تپش قلب، درد عضلانی، مشکلات گوارشی، تعریق بیش از حد، خستگی مفرط، کاهش انرژی و اختلال خواب

اضطراب مزمن در کودکان چه علائمی دارد؟

کودکان نیز ممکن است دچار اضطراب مزمن شوند و این بیماری با علائم مختلفی در آن‌ها بروز پیدا می‌کند. اگر این اضطراب درمان نشود، زندگی کودک را از تعادل خارج کرده و رشد عاطفی، اجتماعی و تحصیلی او را دچار اختلال می‌کند. برخی از مهم‌ترین علائم این نوع اضطراب در کودکان عبارتند از

• نگرانی بیش از حد و دائمی
• بی‌ قراری و گریه‌های مکرر
• رفتارهای تکراری و وسواسی
• ترس از رخ دادن اتفاقات بد و ناخوشایند
• زودرنجی و واکنش احساسی شدید به موضوعات ساده
• امتناع از رفتن به مدرسه و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی
• ترس‌های غیر منطقی مانند ترس از تاریکی، تنهایی یا جدایی والدین
• علائم جسمی مانند سردرد، دل‌درد، حالت تهوع، خستگی مفرط و مشکلات خواب

تفاوت استرس حاد و مزمن

استرس یکی از واکنش‌های طبیعی بدن ماست که در موقعیت‌های خاص بروز پیدا می‌کند. استرس به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود که هر کدام از آن ها، تاثیرات خاص خود را بر روی جسم و روان ما دارند. در ادامه به بررسی تفاوت میان این دو نوع استرس می‌پردازیم:

تست اضطراب مزمن

تست‌های مختلفی وجود دارند که از طریق آن می‌توانید به این موضوع پی ببرید که آیا به اضطراب مزمن دچار هستید یا خیر؟ در این قسمت یکی از نمونه‌های ساده آن را برای شما در نظر گرفته‌ایم. لطفاً در هر سوال مشخص کنید که در طول دو هفته گذشته، این علائم را چند بار تجربه کرده‌اید؟

شیوه امتیاز دهی به این صورت است:

• هرگز= 0 امتیاز
• برخی روزها= 1 امتیاز
• بیشتر روزها= 2 امتیاز
• تقریباً هر روز= 3 امتیاز

سوالات تست اضطراب مزمن:

1. آیا بیش از حد نگران مسائل روزمره هستید و نمی‌توانید نگرانی خود را کنترل کنید؟
2. آیا احساس بی‌قراری، عصبانیت و تنش دارید؟
3. آیا به راحتی خسته می‌شوید؟
4. آیا تمرکز بر روی یک مسئله برای شما دشوار شده است؟
5. آیا بیش از حد زودرنج شده‌اید؟
6. آیا در خوابیدن مشکل دارید؟
7. آیا در بدن خود علائمی مانند سردرد، تپش قلب یا مشکلات گوارشی به وجود آمده است؟

نتایج تست:

• 0 تا 4 امتیاز: اضطراب خفیف و طبیعی
• 5 تا 9 امتیاز: اضطراب متوسط (توصیه به مدیریت استرس)
• 10 تا 14 امتیاز: اضطراب شدید (توصیه به مراجعه به مشاوره و درمان حرفه‌ای)
• 15 تا 21 امتیاز: اضطراب بسیار شدید (نیاز به درمان تخصصی)

آیا اضطراب مزمن عوارض دارد؟

در صورتی که اضطراب مزمن درمان نشود، عوارض جسمی، روانی و اجتماعی فراوانی با خود به همراه می‌آورد. در ادامه برخی از مهم‌ترین عوارض آن را بررسی می‌کنیم:

• افسردگی، بی‌انگیزگی و ناامیدی
• مشکلات حافظه و عدم تمرکز
• اعتیاد به مواد مخدر، سیگار و الکل
• انزوا و عدم برقراری ارتباط با دیگران
• افت تحصیلی و کاهش بهره‌وری در محل کار
• کاهش صبر و تحمل؛ زودرنجی و خشم شدید
• حملات پانیک مانند ترس ناگهانی، احساس خفگی، تپش قلب و تعریق
• عوارض جسمی مانند فشار خون بالا، مشکلات گوارشی، ضعف سیستم ایمنی، سردرد، میگرن و مشکلات خواب

اضطراب مزمن و شدید غیرعادی

به گفته متخصصان، اضطراب مزمن اختلالی است که می‌توان آن را مدیریت کرد. اما زمانی که این اضطراب حاد و غیرعادی شود، مدیریت آن دشوار است و تاثیرات مخربی بر زندگی فرد می‌گذارد. اضطراب مزمن، شدید و غیرعادی معمولاً به صورت اضطراب فراگیر، حملات پانیک، فوبیاهای پیچیده و اختلال وسواسی فکری-عملی بروز می‌کند. ویژگی‌های اضطراب شدید مزمن و غیرعادی عبارتند از:

• ناامیدی شدید و افکار خودکشی
• ترس‌های غیر عادی و غیر منطقی از اجتماع، محیط کار و...
• فکر کردن به بدترین سناریوها و اتفاقات سخت و فاجعه‌آمیز
• حملات مکرر پانیک شامل احساس ترس، وحشت و ناتوانی در کنترل بدن
• نگرانی و ترس بسیار شدید که باعث ایجاد اختلال در زندگی عادی و روزمره می‌شود.
• علائم جسمی شدید مانند تپش قلب، احساس خفگی، درد قفسه سینه، حالت تهوع و لرزش

اضطراب مزمن و درمان

خوشبختانه اضطراب مزمن درمان دارد و می‌توان با روش‌هایی مانند روان‌درمانی، دارو درمانی و تکنیک‌های خود مراقبتی آن را مدیریت و درمان کرد. در ادامه هر کدام از این درمان‌ها را به صورت خلاصه شرح می‌دهیم:

روان‌ درمانی

در این روش با کمک روانشناس، الگوهای فکری مخرب و منفی شناسایی شده و با باورهای مثبت و منطقی جایگزین می‌شوند. روانشناس به این افراد کمک می‌کند تا با استرس‌ها و نگرانی‌های روزمره خود به شیوه‌ای سالم روبرو شوند. همچنین فرد در این روش یاد می‌گیرد که چگونه اضطراب خود را مدیریت کند و از آن ترسی نداشته باشد.

دارو درمانی

در صورتی که راهکارهای روان‌درمانی برای رفع اضطراب‌های مزمن موثر نباشد، متخصصان از روش دارو درمانی برای کمک به فرد بیمار استفاده می‌کنند. در این روش، انواع داروهای ضد اضطراب مانند بنزودیازپین‌ها و داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین و سرترالین برای فرد تجویز می‌شوند.

خود مراقبتی

در این روش، فرد با تکنیک‌های خود مراقبتی آشنا می‌شود و با انجام آن‌ها ترس و نگرانی‌های خود را کنترل می‌کند. روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی عمیق و ورزش منظم به فرد کمک می‌کنند تا اضطراب خود را کاهش داده و دوباره آرامش را به ذهن و جسم خود بازگرداند.

تغییر سبک زندگی

یکی دیگر از روش‌های درمان اضطراب، تغییر سبک زندگی است. فرد باید به میزان کافی بخوابد و تغذیه سالمی داشته باشد. او باید از مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی برای بهبود عملکرد مغز استفاده کند. همچنین باید مصرف الکل و سیگار را ترک کند و روابط اجتماعی خوبی با دوستان و خانواده خود برقرار کند.

روشهای درمان اضطراب مزمن بدون دارو

در بسیاری از موارد می‌توان بیماری اضطراب مزمن را بدون مصرف دارو درمان کرد. در این قسمت به برخی از موثرترین روش‌های درمان این نوع اضطراب بدون دارو اشاره می‌کنیم:

• خواب کافی و باکیفیت
• دوری از مصرف الکل، مواد مخدر و سیگار
• مدیتیشن، یوگا، ورزش منظم و تمرینات تنفس عمیق
• برقراری ارتباط اجتماعی مثبت با دوستان و اعضای خانواده
• مراجعه به روانشناس و استفاده از روش درمان شناختی-رفتاری
• مدیریت زمان و انجام کارهای روزمره با یک برنامه ریزی کامل و دقیق
• مصرف مواد غذایی سالم مانند میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین های سالم و کاهش مصرف کافئین و شکر

درمان اضطراب مزمن با دارو

در شرایطی که نتوان اضطراب شدید و مزمن را با روش‌های روان درمانی و تغییر سبک زندگی درمان کرد، متخصصان برای فرد داروهایی را تجربه می‌کنند. این داروها باعث کاهش علائم اضطراب و بهبود کیفیت زندگی افراد می‌شود. برخی از داروهای درمان اضطراب مزمن عبارتند از:

• داروهای ضد اضطراب (بنزودیازپین‌ها) شامل دیازپام، آلپرازولام و لوراتادین
• داروهای ضد افسردگی مانند سرترالین، فلوکستین، سیتالوپرام، دولوکستین، ونلافاکسین
• داروهای ضد اضطراب دیگر مانند بوپرنورفین و داروهای خواب‌آور

نکته مهم: هرگز این داروها را به صورت خودسرانه مصرف نکنید؛ چرا که باعث ایجاد عوارض فراوان و وابستگی می‌شوند. این داروها باید تحت نظر متخصص اعصاب و روان به صورت منظم و در بازه زمانی خاصی مصرف شوند.

سوالات متداول درباره اظطراب مزمن

1- آیا اضطراب مزمن می‌تواند باعث بروز بیماری‌های جسمی شود؟

بله؛ اضطراب شدید مزمن در صورتی که درمان نشود باعث بروز بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، سردرد مکرر، مشکلات گوارشی، بیماری‌های قلبی و ضعف سیستم ایمنی می‌شود.

2- آیا عوامل ژنتیکی نیز ممکن است باعث بروز اضطراب مزمن شوند؟

تحقیقات علمی نشان داده‌اند که ژنتیک نیز می‌تواند به عنوان یکی از عوامل ایجاد کننده اضطراب شدید و مزمن محسوب شود. افرادی که اعضای خانواده آن‌ها با اختلالات اضطرابی مواجه هستند، بیشتر در معرض این نوع اضطراب قرار می‌گیرند.

3- آیا اضطراب مزمن با افسردگی ارتباط دارد؟

بله؛ گاهی اضطراب و افسردگی به صورت همزمان رخ می‌دهند و علائم آن‌ها شبیه به همدیگر است.

4- آیا استفاده از تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی، ممکن است باعث تشدید اضطراب شود؟

بله؛ افرادی که بیش از حد از شبکه‌ های اجتماعی استفاده می‌کنند یا دائماً اخبار منفی را دنبال می‌ کنند، بیشتر از دیگران در معرض اضطراب قرار دارند.

اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر چیست؟

افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر، همواره نگران هستند و حتی مسائل کوچک و پیش‌ پا افتاده زندگی، ترس و نگرانی زیادی برای آنها ایجاد میکند.

تاریخ انتشار : 1403-12-28تاریخ بروز رسانی : 1404-04-17

اختلال اضطرابی چیست و چه علائمی دارد؟

اختلال اضطرابی به شرایطی گفته میشود که اضطراب از حد تعادل فراتر رود و با ترس، تنش و نگرانی بیش‌ از حد همراه شود. در این شرایط فرد به درمان نیاز دارد.

تاریخ انتشار : 1403-12-22تاریخ بروز رسانی : 1404-03-20

درمان اضطراب چیست و چقدر طول میکشد؟

درمان اضطراب توسط یک روانپزشک یا روانشناس حاذق و باتجربه، همان چیزی است که دوباره آرامش را در زندگی ما حاکم میکند.

تاریخ انتشار : 1404-01-17تاریخ بروز رسانی : 1404-04-17