اختلال افسردگی (Depression Disorder) چیست؟

اختلال افسردگی (Depression Disorder) یکی از رایج‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین اختلالات روانی است که احساسات، افکار و رفتار فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. تجربه احساساتی همچون غم، ناراحتی، بی‌انگیزگی، خستگی همیشگی، کاهش تمرکز، اختلال در خواب و حتی تغییرات در اشتها از جمله علائم شایع این اختلال به شمار می‌روند. بر اساس گزارش‌های جهانی، میلیون‌ها نفر هر ساله با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند و هیچ قشر یا گروه خاصی از آن در امان نیست.

درک علائم و پیامدهای این اختلال، اولین گام برای پیشگیری، تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی مناسب است. یکی از بهترین شیوه‌ها برای درمان افسردگی، روان‌درمانی است که تاثیر قابل توجهی در بهبود وضعیت فرد و بازگشت او به زندگی عادی و روزمره دارد.

اختلال افسردگی چیست؟

اختلال افسردگی یکی از بیماری‌های روانی است که با علائم ذهنی، جسمی و عاطفی بروز می‌کند. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که فرد دست‌کم به مدت دو هفته، بیشتر روزها دچار علائمی مانند اختلال در خواب، خستگی مداوم، احساس بی‌ارزشی، بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزمره و حتی افکار خودکشی شود. در اختلال از نوع افسردگی، این نشانه‌ها به حدی شدید هستند که عملکرد فرد را در زمینه‌های کاری، تحصیلی یا اجتماعی مختل می‌کنند.

بسیاری از افراد در طول زندگی خود، احساس غم و ناراحتی را تجربه می‌کنند و این امر کاملاً طبیعی است. این احساسات به تنهایی نشان‌دهنده اختلال افسردگی نیستند. تفاوت اصلی بین غم عادی و افسردگی، مدت زمان و شدت تأثیر این احساسات است. غم عادی معمولاً در واکنش به رویدادهای خاصی همچون شکست در کار، تحصیل، روابط عاطفی یا از دست دادن عزیزان رخ می‌دهد. این احساسات با گذشت زمان کاهش می‌یابند و فرد به زندگی عادی خود باز می‌گردد. در مقابل، در اختلالات افسردگی، احساسات بدون دلیل مشخصی پدید می‌آیند و برای مدت طولانی ادامه می‌یابند. درگیر شدن ذهن و جسم فرد با افسردگی موجب اختلال در تعادل زندگی او می‌شود و در این لحظه است که درمان تخصصی اهمیت می‌یابد.

انواع افسردگی

اختلال افسردگی یک اختلال ساده و یکنواخت نیست؛ بلکه انواع مختلفی دارد که هرکدام با علائم خاص خود بروز پیدا می‌کنند و روش درمانی ویژه‌ای نیاز دارند. شناخت هر کدام از انواع افسردگی به تشخیص دقیق و انتخاب روش درمانی مؤثر کمک می‌کند. در ادامه با رایج‌ترین انواع اختلالات افسردگی آشنا می‌شویم:

افسردگی اساسی (ماژور)

بدون شک، این نوع افسردگی شدیدترین نوع آن است که معمولاً با علائمی مانند غم عمیق، بی‌انگیزگی، احساس پوچی، تغییر در خواب و اشتها و حتی در برخی موارد با افکار خودکشی همراه است. افسردگی اساسی نیاز به مداخله تخصصی سریع دارد.

افسردگی مزمن (دیستایمیا)

این نوع افسردگی به صورت خفیف اما طولانی ‌مدت رخ می‌دهد. گاهی فرد ممکن است سال‌ها با افسردگی مزمن درگیر باشد. در این نوع افسردگی، فرد می‌تواند کارهای روزمره خود را انجام دهد، اما همیشه با احساس ناراحتی، ناامیدی و خستگی روانی مواجه است.

افسردگی فصلی (SAD)

افسردگی فصلی نوعی اختلال است که معمولاً با تغییرات فصل رخ می‌دهد. افراد بیشتر در فصل‌های پاییز و زمستان دچار افسردگی فصلی می‌شوند. کاهش نور خورشید و تغییر در ریتم شبانه‌روزی بدن نقش مهمی در بروز این نوع افسردگی دارند.

افسردگی پس از زایمان

این نوع افسردگی پس از به دنیا آمدن نوزاد بروز می‌کند. از جمله علائم آن می‌توان به احساس غم، اضطراب شدید، بی‌حوصلگی و ناتوانی در برقراری ارتباط اشاره کرد.

افسردگی آتیپیک

افسردگی آتیپیک علائم متفاوتی نسبت به افسردگی کلاسیک دارد. در این نوع، فرد به جای کاهش اشتها، دچار پرخوری می‌شود یا به جای بی‌خوابی، برای ساعت‌های طولانی می‌خوابد و همواره در دست‌ها، پاها و بدن خود احساس سنگینی می‌کند.

افسردگی مقاوم به درمان

گاهی اوقات، با روش‌های معمول مانند دارو درمانی و روان درمانی، نمی‌توان به فردی که دچار افسردگی است کمک کرد. در این صورت، گفته می‌شود که فرد به افسردگی مقاوم به درمان مبتلا شده است. در چنین شرایطی، وضعیت بیمار باید به صورت عمیق‌تر بررسی شده و از درمان‌های ترکیبی یا نوین استفاده شود.

علائم اختلال افسردگی

اختلال افسردگی در هر فرد با علائم و نشانه‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند. این علائم به سه دسته تقسیم می‌شوند: علائم روانی، علائم جسمی و رفتارهای اجتماعی. هرکدام از این علائم می‌توانند زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهند و در صورت عدم درمان، وضعیت او را وخیم‌تر کنند. در ادامه هرکدام از این علائم را با هم بررسی می‌کنیم:

نشانه‌ های روانی

افسردگی با علائم و نشان‌های زیر در روان فرد بروز پیدا می‌کنند:

بی‌ انگیزگی: احساس بی‌انگیزگی، بی‌حالی و خستگی ذهنی از شایع‌ترین علائم افسردگی هستند.
افکار منفی و ناامیدی: فرد احساس بی‌ارزشی می‌کند و افکار خودکشی و مرگ به ذهن او خطور می‌کنند.
کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره: شخص افسرده دیگر به کارهایی که قبلاً انجام می‌داد، علاقه‌ای ندارد.
افسردگی عاطفی: تجربه احساس غم، افسردگی، اندوه و گریه‌های بی‌دلیل که مدت زمان طولانی ادامه دارند.

نشانه‌ های جسمی

افسردگی علاوه بر روان، در جسم نیز خود را با علائمی نشان می‌دهد که برخی از این علائم عبارتند از:

اختلال در خواب: فرد ممکن است شب‌ها نتواند بخوابد و یا بالعکس؛ ساعت‌های طولانی در رختخواب بماند.
تغییر در اشتها: برخی از افراد افسرده اشتهای خود را از دست می‌دهند. برخی دیگر هم دچار پرخوری و اضافه وزن می‌شوند.
کاهش انرژی و خستگی: شخص افسرده همیشه احساس خستگی می‌کند و حتی برای انجام ساده‌ترین کارهای روزانه هم انرژی ندارد.
دردهای جسمی بدون هیچ علت مشخصی: مشکلاتی مانند سردرد، دردهای عضلانی و یا دردهای شکمی که علت مشخصی ندارند؛ ممکن است در اثر افسردگی رخ دهند.

رفتارهای اجتماعی مرتبط با افسردگی

علاوه بر جسم و روان، افسردگی بر روی رفتارهای اجتماعی فرد نیز تاثیر می‌گذارد. رفتارهای اجتماعی مرتبط با افسردگی عبارتند از:

کناره‌گیری از اجتماعات: فرد به دلیل احساس بی‌ارزشی و یا غم به تدریج از خانواده و دوستان خود فاصله می‌گیرد.
کاهش ارتباطات اجتماعی: شخص افسرده تمایلی به برقراری تماس با دیگران ندارد و از تعاملات اجتماعی پرهیز می‌کند.
رفتارهای دفاعی یا خشمگینانه: گاهی اوقات افسردگی با رفتارهای دفاعی یا تهاجمی همراه است و می‌تواند به روابط فرد آسیب بزند.

علل و عوامل افسردگی

افسردگی به عنوان یک اختلال روانی پیچیده شناخته می‌شود که مجموعه‌ای از عوامل به صورت همزمان یا جداگانه باعث بروز آن می‌شوند. از جنبه‌های ژنتیکی و بیولوژیکی گرفته تا عوامل روان‌شناختی و محیطی. در ادامه به بررسی هر کدام از این علل و عوامل می‌پرازیم:

عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی

ژنتیک: تحقیقات نشان داده‌اند که افسردگی در افرادی با تاریخچه خانوادگی افسردگی بیشتر بروز پیدا می‌کند. ژن‌ها در این زمینه تاثیر دارند، اما به تنهایی کافی نیستند و معمولاً در تعامل با عوامل محیطی باعث بروز افسردگی می‌شوند.
عدم تعادل شیمیایی مغز: مواد شیمیای مانند سروتونین، نوراپی نفرین و دوپامین در مغز، نقش مهمی در تنظیم حالت‌های روانی دارند. اختلال در این مواد شیمیایی می‌تواند باعث بروز افسردگی شود.
ساختار و عملکرد مغز: مطالعات نشان داده‌اند که در ساختار مغز افراد مبتلا به افسردگی، تغییرات به وجود آمده است. (مانند کاهش اندازه برخی از نواحی مغز که نقش مهمی در تنظیم احساسات دارند.)

عوامل روان‌ شناختی (تروما، سبک دلبستگی)

تروما و تجربه‌های منفی در زندگی: حوادث دردناکی مانند آزار جسمی، جنسی، عاطفی یا از دست دادن عزیزان یا یک حادثه تراژیک در زندگی ممکن است زمینه ساز افسردگی باشند.
سبک دلبستگی: افرادی که در دوران کودکی دلبستگی ناایمن و متزلزل داشته‌اند، بیش از دیگران در معرض افسردگی قرار دارند.
افکار منفی: کسانی که دارای سبک تفکر منفی هستند و خود را مسئول تمام مشکلات زندگی می‌دانند، بیش از دیگران افسرده می‌شوند.

عوامل محیطی و اجتماعی

مشکلات اقتصادی و اجتماعی: مشکلات شغلی، فقر، بحران‌های مالی و یا شرایط سخت زندگی اجتماعی، فرد را بیش از پیش در معرض افسردگی قرار می‌دهد.
استرس و فشارهای روانی: فشارهای روانی سنگین و مداوم مانند فشار شغلی، خانوادگی و تحصیلی ممکن است زمینه ساز افسردگی شوند.
تنهایی و انزوای اجتماعی: افرادی که احساس تنهایی دارند و یا روابط اجتماعی آن‌ها محدود است، بیش از دیگران دچار افسردگی می‌شوند.

تشخیص افسردگی

تشخیص افسردگی یک فرایند دقیق است که توسط روانپزشک یا روانشناس انجام می‌شود. برای این کار از معیارهای خاصی استفاده می‌کنند تا متوجه شوند آیا فرد به افسردگی مبتلا است یا خیر؟ یکی از این روش‌ها معیار تشخیص بر اساس DSM-5 است که در ادامه آن را توضیح می‌دهیم:

معیارهای تشخیص طبق DSM-5

طبق DSM-5 برای تشخیص افسردگی اساسی (ماژور) فرد باید حداقل 5 مورد از علائم زیر را برای مدت 2 هفته تجربه کند:

احساس غمگینی یا از دست دادن علاقه به فعالیت‌های معمول
تغییرات در الگوی خواب
تغییر در اشتها یا وزن
خستگی یا کاهش انرژی
احساس بی‌ارزشی و گناه شدید
مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری
افکار مرگ یا خودکشی

(این علائم باید به حدی شدید باشند که بر روی عملکرد روزمره فرد تاثیر بگذارند.)

ابزارهای غربالگری و تست‌ها

برای کمک به تشخیص اولیه و ارزیابی شدت افسردگی، از ابزارهای غربالگری استفاده می‌شود که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

تست افسردگی بک: در این تست 21 سوال وجود دارد که به ارزیابی شدت علائم افسردگی مانند غم، خواب، اشتها و انرژی می‌پردازد.
پرسشنامه افسردگی هملت: این ابزار برای ارزیابی افسردگی و شناسایی افسردگی به خصوص در افراد بزرگسال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مقیاس افسردگی و اضطراب بیمارستانی: این تست برای تشخیص افسردگی و اضطراب در بیمارانی که در بیمارستان بستری هستند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لازم است بدانید که روانپزشک یا روانشناس نقش بسیار مهمی در تشخیص دقیق افسردگی دارند. این متخصصان از طریق مصاحبه‌های بالینی و ابزارهای تشخیصی، علائم را بررسی می‌کنند و به این سوال پاسخ می‌دهند که آیا فرد به افسردگی مبتلا است یا خیر؟

درمان افسردگی

روش‌های مختلفی برای درمان افسردگی وجود دارند که بر اساس شدت افسردگی، شرایط فرد و نظر متخصص برای بیمار در نظر گرفته می‌شوند. 3 روش متداول برای درمان اختلال افسردگی عبارتند از:

داروهای ضد افسردگی: داروهایی که به تنظیم مواد شیمیایی مغز کمک می‌کنند و برای افرادی با افسردگی شدید یا متوسط تجویز می‌شوند.
روان‌ درمانی (CBT، ACT و...): روان درمانی افسردگی به فرد کمک می‌ کنند تا الگوهای فکری منفی را شناسایی و با تغییر آن‌ها به مقابله با افسردگی بپردازند.
درمان‌های مکمل مانند ورزش، نوردرمانی و تغذیه: برخی از درمانگران از روش‌های مکمل مانند نور درمانی، تغذیه سالم، تغییر سبک زندگی، نور درمانی و... برای درمان افسردگی استفاده می‌کنند.

کاربران عزیز؛ اگر به دنبال بهترین دکتر افسردگی در اصفهان هستید، می‌توانید برای مشاوره و درمان به دکتر مرتضی امامی پارسا ، روانپزشک مراجعه کنید. درمان افسردگی در مطب ایشان با رویکردهای علمی و متناسب با شرایط هر فرد انجام می‌شود.
لطفا برای کسب اطلاعات در این خصوص با شماره تلفن 03136296255 تماس حاصل فرمایید و برای رزرو نوبت دکتر امامی پارسا روانپزشک روی لینک کلیک کنید.

زندگی با افسردگی و مدیریت آن

زندگی با افسردگی و مدیریت آن در نگاه اول ممکن است بسیار سخت و طاقت‌فرسا به نظر برسد. خوشبختانه با شناخت بهتر این اختلال و استفاده از ابزارهای مناسب، می‌توان کیفیت زندگی را به شکل چشمگیری بهبود بخشید. مدیریت افسردگی تنها به روان‌درمانی یا دارودرمانی محدود نمی‌شود، بلکه سبک زندگی سالم، تکنیک‌های خودمراقبتی و حمایت‌های اجتماعی نیز در این زمینه نقش کلیدی دارند. تکنیک‌های خودیاری شامل مدیتیشن، نوشتن احساسات بر روی کاغذ، برنامه‌ریزی روزانه و تعیین اهداف کوچک برای زندگی به فرد کمک می‌کنند تا احساس کنترل بیشتری بر روی زندگی خود داشته باشد.

در کنار آن، انجام ورزش منظم، خواب کافی و تغذیه متعادل نیز تاثیر مستقیم بر افزایش سطح انرژی و تنظیم خلق‌وخوی فرد دارند. همچنین، هرگز نباید نقش حمایتی خانواده، دوستان و محیط اجتماعی در کاهش احساس تنهایی افراد و افزایش امید در آن‌ها را نادیده گرفت. پذیرفتن افسردگی به عنوان بخشی از مسیر زندگی و تلاش آگاهانه برای کنار آمدن با آن و شروع درمان، مسیر بهبودی را برای فرد هموارتر می‌کند.

چه زمانی باید به روانپزشک مراجعه کنیم؟

بسیاری از ما ممکن است مدت‌ها با احساسات ناخوشایند زندگی کنیم؛ اما مطمئن نباشیم که آیا واقعاً وقت آن است که به روان‌پزشک مراجعه کنیم یا خیر؟ این تردید کاملاً طبیعی است؛ زیرا مراجعه به یک متخصص سلامت روان برای بسیاری از افراد یک قدم بزرگ محسوب می‌شود. واقعیت این است که ادامه دادن به این وضعیت بدون کمک تخصصی، فقط باعث عمیق‌تر شدن رنج‌ها می‌شود.

اگر با یکی یا چند مورد از شرایط زیر روبرو هستید، بهتر است به یک روان‌پزشک مراجعه کنید:

احساس غم یا بی‌ انگیزگی که زندگی روزمره را مختل کرده و بیش از 2 هفته طول کشیده است.
زمانی که روش‌های خودیاری یا حمایت اطرافیان دیگر پاسخگو نیستند
افکار تکرار شونده در مورد بی‌ارزشی، ناامیدی و یا حتی مرگ
تجربه بحران‌های روحی مانند سوگ، جدایی و فشار روانی زیاد
درگیری با مصرف مواد مخدر یا رفتارهای آسیب زننده
اضطراب شدید و مداوم که کنترل آن سخت است
اختلال در خواب (بی‌خوابی یا خواب بیش از حد)
اختلال در روابط خانوادگی، شغلی یا اجتماعی
کاهش شدید تمرکز

سوالات متداول درباره افسردگی

آیا افسردگی قابل درمان است؟

بله؛ با استفاده از روش‌های روان درمانی، دارو درمانی و یا ترکیبی از این دو، اغلب افراد بهبود پیدا می‌کنند.

چه تفاوتی بین غم عادی و افسردگی وجود دارد؟

غم معمولاً موقتی و گذراست و در طول زمان کمتر می‌شود؛ اما افسردگی پایدارتر است و بر روی عملکرد روزمره تاثیر می‌گذارد.

آیا بدون دارو هم می‌توان افسردگی را درمان کرد؟

در موارد خفیف تا متوسط بله؛ روان درمانی، تغییر سبک زندگی، ورزش و تغذیه سالم یم‌توانند در این زمینه بسیار موثر باشند.

آیا افسردگی می‌تواند دوباره برگردد؟

متاسفانه بله؛ اما با درمان درست، پیشگیری و مدیریت استرس احتمال بازگشت آن بسیار کاهش پیدا می‌کند.

جمع‌ بندی

در نهایت باید بگوییم که افسردگی یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانی در دنیای مدرن امروزی است. حالتی فراتر از غم یا بی‌حوصلگی ساده می‌تواند افکار، احساسات، رفتار و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. علائم افسردگی ممکن است روانی، جسمی یا رفتاری باشند. گاهی نیز به قدری پنهانی رخ می‌دهد که حتی خود فرد هم متوجه آن نمی‌شود. خبر خوب این است که اختلال افسردگی درمان‌پذیر است. چه از طریق روان درمانی، دارو درمانی، تغییر سبک زندگی یا ترکیب این روش‌ها؛ در هر صورت بهبودی و بازگشت به زندگی عادی و معمولی روزانه امکان‌پذیر است. به شما پیشنهاد می‌کنیم اگر هر کدام از علائم افسردگی را در خود یا عزیزان خود مشاهده می‌کنید، با روان‌پزشکان و روان‌شناسان متخصص کلینیک ما صحبت کنید.

آدرس : اصفهان، خیابان حکیم نظامی، خیابان محتشم کاشانی، جنب ام-ار-آی سپاهان، مجتمع معین، طبقه سوم
تلفن : (031) 36296255درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید